Snoeien is een belangrijk onderdeel van het onderhoud van je bomen en struiken. Door te snoeien hou je planten gezond, veilig, mooi in vorm en stimuleer je nieuwe groei, bloei of vruchtdracht. In dit artikel bespreken we de basisprincipes van snoeien en leggen we uit waarom je moet snoeien, wanneer te snoeien en hoe je moet snoeien. De verschillende snoeitechnieken komen hierbij aan bod, zoals vormsnoei, onderhoudssnoei en verjongingssnoei. Zo hou je de bomen en struiken in jouw tuin mooi en gezond!
1. Waarom is snoeien belangrijk?
Waarom moet je eigenlijk snoeien? Met snoeien bevorder je de gezondheid, veiligheid en groei van bomen en heesters. Je verwijdert dode, zieke en beschadigde takken, je stimuleert nieuwe groei, bloei of de vruchtdracht en houdt een boom of struik in een mooie, passende en evenwichtige vorm. Groei op ongewenste plekken kan tijdig worden aangepakt. Ook voorkom je onveilige situaties, die bijvoorbeeld kunnen worden veroorzaakt door overhangende takken.
2. Wanneer moet je snoeien?
Wat is de beste tijd om te snoeien? De beste tijd voor snoei hangt heel erg af van om welke plant, struik of boom het gaat en wat het doel van het snoeien is. We maken hierbij onderscheid tussen verschillende soorten (of momenten) van snoei: wintersnoei, zomersnoei en snoei direct na de bloei of vruchtdracht.


Wintersnoei
De meeste bladverliezende bomen en struiken kunnen het beste worden gesnoeid als ze in rust zijn. Dit is ongeveer van november tot maart. Het voordeel van snoeien in de winter, is dat je de vorm en structuur goed kunt beoordelen, omdat dit niet wordt verhuld door de vele bladeren. Ook is de sapstroom in de winter verminderd, waardoor er minder kans is op (lang) bloeden. Wintersnoei zorgt doorgaans voor meer groei en kan ook waterloten veroorzaken.
Bomen en struiken die in de winter gesnoeid kunnen worden zijn bijvoorbeeld: pluimhortensia, roos, fruitbomen, vlinderstruik…
Zomersnoei
Ook in de zomer kan er gesnoeid worden. Dit kan ongeveer van tot juni tot september. Het voordeel van zomersnoei is dat de snoeiwonden vaak snel helen en dat er nog dit jaar nieuwe scheuten worden gevormd. In tegenstelling tot wintersnoei, zorgt zomersnoei er doorgaans juist voor dat de groei beperkt wordt.
Bomen en struiken die in de zomer gesnoeid kunnen worden zijn bijvoorbeeld: veel haagplanten, zoals taxushaag, beuk, laurier en ligusterhaag, perzik- en abrikoos, lavendel, esdoorn…
Snoei na de bloei
Vroegbloeiende struiken en bomen kunnen het beste direct na de bloei worden gesnoeid. Zo is er voor deze planten nog voldoende tijd om nieuwe knoppen aan te maken voor de bloei van volgend jaar. Denk aan sering, rododendron, Skimmia, Forsythia, sierkers…


3. Snoeitechnieken
De basistechnieken van snoeien zijn voor bomen en struiken hetzelfde:
Vormsnoei
Vormsnoei wordt toegepast om een boom of struik in de gewenste vorm te laten groeien. Takken en scheuten die buiten deze vorm groeien, worden verwijderd. Belangrijk is dat een evenwichtige vorm aangehouden wordt. Bekende voorbeelden van vormsnoei zijn bolvormen, bolbomen, planten op stam, maar natuurlijk ook hagen, of struiken die bewust laag of smal gehouden worden.
Snoei alle takken en scheuten af die buiten de gewenste vorm groeien.
Onderhoudssnoei
Bij onderhoudssnoei gaat het om het verwijderen van dode, zieke en beschadigde takken. Het doel is om de gezondheid van de boom of struik te verbeteren. Of om takken weg te halen die een gevaar vormen of de vrije doorgang belemmeren.
Dode, zieke of beschadigde takken snoei je terug tot aan gezonde delen. Als je takken gaat inkorten, snoei dan terug tot een volgende vertakking of knop.
Groei en bloei stimuleren
Snoeien kan een goede manier zijn om de groei te stimuleren. Door op het juiste moment te snoeien, zal een boom of struik juist sneller gaan groeien. Ook is het mogelijk om bloei te stimuleren, door energieverspilling te beperken bij de plant. Snoei bijvoorbeeld lange takken terug bij fruitbomen, zodat de resterende takken beter vrucht dragen en vruchten beter rijpen en snoei uitgebloeide bloemen af, zodat er geen zaden worden gevormd, maar juist meer bloemen.
Verjongingssnoei
Verjongingssnoei stimuleert nieuwe gezonde groei. Bij oudere heesters en bomen kan het nodig zijn om verjongingssnoei toe te passen. Dit betekent dat je (een deel van) de plant terugsnoeit tot vlak boven de grond, of tot vlak boven de gesteltakken. Dit geeft ruimte aan nieuwe, sterke en gezonde scheuten en takken.
Snoei de oudste takken helemaal terug tot aan de basis. Bij uitdunnen worden alleen enkele takken in het midden van de plant gesnoeid, om de luchtcirculatie en lichtinval te verbeteren.
Snoeitechnieken voor bomen
Naast de hierboven genoemde algemene snoeitechnieken, zijn er nog enkele technieken die specifiek van toepassing zijn op het snoeien van bomen:
Waterloten verwijderen
Waterloten zijn lange, rechtopgaande scheuten, met weinig tot geen vertakkingen (vaak ook in een afwijkende kleur). Het is meestal een reactie op flinke snoei in de winter. Deze waterloten kosten een boom veel energie en de boom raakt er van uit vorm. Waterloten dienen dan ook tijdig helemaal verwijderd te worden.
Opkronen
Door de onderste takken van een boom te verwijderen, ontstaat er meer licht en ruimte en is er kans voor andere planten om zich te ontwikkelen. De kale stammen die hierdoor ontstaan kunnen een mooi architectonisch beeld geven. Ook kan dit nuttig zijn langs paden of het terras, waar voldoende vrije ruimte belangrijk is.
Snoeitechnieken voor struiken
Naast de eerder genoemde algemene snoeitechnieken, zijn er nog enkele technieken die specifiek van toepassing zijn op het snoeien van struiken:
Snoeien voor dichte en compacte vorm
Door regelmatig te snoeien, word telkens nieuwe groei gestimuleerd, waardoor een mooie dichte en compacte vorm ontstaat.
Snoei van hagen
Haagplanten dienen meestal tweemaal of vaker per jaar gesnoeid te worden, zodat ze mooi in vorm blijven en niet te breed of te hoog worden. Bij hagen is het belangrijk dat ze onderaan breder zijn dan bovenin. Zo krijgt de haag op alle plekken voldoende zonlicht. Meestal wordt een haag bovenaan recht afgesnoeid, zodat een vlak snoeivlak ontstaat.




Hoe moet je bomen en struiken snoeien?
Bepaald het doel van het snoeien. Weet waarom je wilt snoeien en kies hiervoor de juiste snoeitechniek. Zorg ervoor dat je alle gereedschappen en benodigdheden klaarlegt en dat alles klaar (en schoon) is voor gebruik. Reinig zo nodig eerst nog het snoeigereedschap.
- Inspecteer de boom of struik en bepaal welke takken gesnoeid dienen te worden. Neem daarbij ook altijd dood, ziek en beschadigd hout mee.
- Snoei alle takken af die je hebt gekozen.
- Snoei altijd tot net boven een gezonde knop of tak. Bij voorkeur naar een naar buiten gerichte knop of tak.
- In veel gevallen laat je de snede iets schuin aflopen, zodat regenwater er snel afloopt.
- Bij grote takken kan het verstandig zijn om deze in delen af te snoeien, zodat er minder gewicht is en de vallende tak geen schade veroorzaakt.
- Dikke takken zaag je eerst onderaan in, om vervolgens van bovenaf de tak helemaal door te zagen.
- Voor takken tot ongeveer 2cm dik gebruik je een snoeischaar, voor takken tot zo’n 3-5cm dik een takkenschaar en voor dikkere takken gebruik je een snoeizaag. Zo voorkom je dat je snoeischaar snel bot wordt of zelfs breekt.
5. Wat heb je nodig bij het snoeien?
Het gebruik van het juiste snoeigereedschap is belangrijk als je gaat snoeien. Neem de juiste voorzorgsmaatregelen zodat je veilig kunt werken en alle benodigde spullen altijd bij de hand hebt. Zorg ervoor dat je stabiel staat bij het snoeien en wees extra voorzichtig als je elektrisch gaat snoeien. De volgende gereedschappen en materialen heb je nodig:
- Scherpe en schone snoeischaar
- Takkenschaar
- Heggenschaar of elektrische heggenschaar
- Snoeizaag (ook wel takkenzaag of boomzaag)
- Handschoenen
- Beschermende kleding
- Eventueel veiligheidsbril en stofmasker
- Stabiele trap of ladder
- Zeil of kleed voor het makkelijk opruimen van het snoeiafval